ΜΥΟΚΑΡΔΙΤΙΔΑ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ- ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΟΥΝ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΙ
Η μυοκαρδίτιδα είναι μια φλεγμονώδης νόσος του μυοκαρδίου, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή μυοκαρδιοπάθεια ή και αιφνίδιο θάνατο.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ
Η μυοκαρδίτιδα μπορεί να προκληθεί από μια ποικιλία μολυσματικών οργανισμών, αυτοάνοσων διαταραχών και εξωγενών παραγόντων, σε ασθενείς όμως με ανάλογη γενετική προδιάθεση. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
- ΙΟΥΣ ( Εντεροίός, αδενοιός, παρβοιοί, ιοί coxackie, o ιός της γρίπης, ο ίός Epstein-Barr και πολλοί άλλοι )
- ΒΑΚΤΗΡΙΑ ( στρεπτόκοκκοι, μυκοπλασμα, βάκιλος της φυματίωσης κτλ)
- ΠΑΡΑΣΙΤΑ & ΜΥΚΗΤΕΣ (τοξόπλασμα, λεισμάνια, κάντιντα κτλ)
- ΦΑΡΜΑΚΑ (χημειοθεραπείες, αντιεπιληπτικά κτλ)
- ΧΗΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ & ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ ( αρσενικό, μόλυβδος, κοκαΐνη κτλ)
- ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΙΣ ΝΟΣΟΙ (Ν Kawasaki, κολλαγονώσεις κτλ)
….και κάποια άλλα σπανιότερα αίτια
Στα περισσότερα περιστατικά η αιτία είναι άγνωστη- (τα περιστατικά αυτά ταξινομούνται ως ‘ ιδιοπαθή’). Στα παιδιά τα ιδιοπαθή περιστατικά μπορεί να φτάνουν μέχρι και το 80%. Στα ιδιοπαθή αυτά περιστατικά όμως, η ιογενής αιτιολογία είναι πολύ συχνά ύποπτη(έχει προηγηθεί ιογενής λοίμωξη). Αυτό είναι βέβαια δύσκολο να αποδειχθεί στην καθημερινή κλινική πράξη, ακόμη και με εξειδικευμένες τεχνικές και μελέτες. Μελέτες σε ασθενείς με ιδιοπαθή διατατική μυοκαρδιοπάθεια βρήκαν στοιχεία ιικών σωματιδίων σε δείγματα μυοκαρδιακής βιοψίας έως και στα 2/3 των ασθενών!
ΠΩΣ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ – ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ & ΣΗΜΕΙΑ
Η μυοκαρδίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί με ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων και σημείων, πράγμα που την καθιστά δύσκολη αρκετές φορές στη διάγνωση. Ετσι, σε κάποιες περιπτώσεις χρονίων μορφών της νόσου, τα συμπτώματα είναι πολύ ήπια και η νόσος διαδράμει ύπουλα και διαφεύγει της προσοχής, προκαλώντας φλεγμονή και βλάβη στο μυοκάρδιο.
Είναι δυνατό επίσης να διαφύγουν και περιπτώσεις οξείας μυοκαρδίτιδας καθώς <κρύβονται> πίσω από τα συμπτώματα της υποκείμενης ίωσης ή της συστηματικής πάθησης. Ετσι για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να έχει ιογενή μυοκαρδίτιδα από ιο coxackie και στην αρχή της νόσου να παρουσιάζει πυρετό, μυϊκούς πόνους και κατάπτωση, συμπτώματα τα οποία προκαλούνται και από την μυοσίτιδα που μπορεί να προκαλέσει επίσης ένας τέτοιος μυοτροπικός ιός.
Ο θωρακικός πόνος μπορεί να υπάρχει, είναι συνήθως έντονος και αρκετές φορές σημαίνει συμμετοχή και του περικαρδίου( μυοπερικαρδίτιδα), η οποία μάλιστα έχει και καλύτερη πρόγνωση για τον ασθενή. Βέβαια και η αμιγής μυοκαρδίτιδα μπορεί να έχει θωρακικό πόνο ο οποίος μάλιστα μπορεί να εκδηλωθεί με εικόνα ανάλογη με αυτή του εμφράγματος του μυοκαρδίου σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες.
Δυστυχώς, ένα ποσοστό των ασθενών θα παρουσιάσει συμπτώματα και σημεία καρδιακής ανεπάρκειας (έντονη δύσπνοια με την κόπωση, οιδήματα κτλ) και αυτοί αργότερα θα έχουν κακή πορεία(μεταμόσχευση κτλ).
Σε ένα πολύ μικρό ποσοστό ασθενών η μυοκαρδίτιδα θα έχει ως πρώτη εκδήλωση δυστυχώς τον αιφνίδιο θάνατο. Σε μια νεκροτομική σειρά ασθενών ηλικίας < 30 ετών , που πέθαναν αιφνιδίως χωρίς να υπάρχει γνωστή καρδιακή νόσος, η μυοκαρδίτιδα ήταν υπεύθυνη για το 22% των περιπτώσεων θανάτου.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΚΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η πρόγνωση και η πορεία της μυοκαρδίτιδας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Η βαρύτητα των κλινικών συμπτωμάτων είναι ένας από αυτούς καθώς οι πιο πολλοί από αυτούς που παρουσιάζουν πολύ ήπια ή και καθόλου συμπτώματα έχουν αυτοπεριοριζόμενη νόσο και καλή πορεία με πλήρη ίαση. Αντιθέτως, ασθενείς με βαρέα συμπτώματα έχουν πιο πολλές πιθανότητες να αναπτύξουν αργότερα καρδιακή ανεπάρκεια. Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με κεραυνοβόλο μυοκαρδίτιδα(fulminant myocarditis), οι οποίοι αν επιβιώσουν της αρχικής δύσκολης φάσης μετά συνήθως έχουν πλήρη αποκατάσταση της καρδιακής λειτουργίας. Επίσης όπως προαναφέρθηκε, οι ασθενείς με οξεία μυοπερικαρδίτιδα παρουσιάζουν πολύ καλή πορεία αν στην αρχή έχουν ήπια ή καθόλου επηρεασμένη αριστερά κοιλία και προεξάρχοντα συμπτώματα περικαρδίτιδας.
Επίσης οι ασθενείς που θα παρουσιάσουν αποκατάσταση των καρδιολογικών εξετάσεων (ΗΚΓ, TRIPLEX ΚΑΡΔΙΑΣ & ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΡΔΙΑΣ) έχουν πολύ καλή πορεία. Από μελέτες που έχουν γίνει πιστεύεται ότι το 1-5% των ασθενών με οξεία ιογενή λοίμωξη θα έχουν κάποια μορφή μυοκαρδιακής συμμετοχής. Από αυτούς το 70% θα έχει πλήρη ίαση
Για το υπόλοιπο 30% δεν υπάρχει κάποια ειδική θεραπεία. Ανάλογα με τα συμπτώματα υπάρχουν γενικά υποστηρικτικά μέτρα για την αντιμετώπιση των αρρυθμιών και της καρδιακής ανεπάρκειας. Ειδική θεραπεία υπάρχει σε κάποιες λίγες περιπτώσεις (αντιικά φάρμακα, ανοσοκατασταλτικά κτλ) χωρίς όμως θεαματικά αποτελέσματα.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΙ & ΓΟΝΕΙΣ
Θα πρέπει να τονιστεί ξανά ότι η μυοκαρδίτιδα μπορεί να είναι μια ύπουλη νόσος και αυτό που απαιτείται από τους επαγγελματίες υγείας και τους γονείς είναι αυξημένη επαγρύπνηση στα ακόλουθα σημεία.
- Το παιδί παρουσιάζει συμπτώματα & σημεία καρδιακής νόσου κατά την πορεία της ίωσης
- Ενώ η λοίμωξη έχει παρέλθει το παιδί ή ο έφηβος εμφανίζεται νωθρό ή με ανεξήγητη δύσπνοια στην κόπωση
- Ενώ η λοίμωξη έχει παρέλθει το βρέφος σταματάει να τρώει και εμφανίζει ανεξήγητη υπνηλία ή ευερεθιστότητα
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις είναι απαραίτητο να γίνει παιδοκαρδιολογικός έλεγχος. Τελειώνοντας θα πρέπει να αναφέρουμε ότι για τα παιδιά & τους εφήβους με μυοκαρδίτιδα απαγορεύεται η άθληση για τουλάχιστο 6 μήνες. Εάν μετά την παρέλευση του εξαμήνου ο εργαστηριακός απεικονιστικός έλεγχος είναι φυσιολογικός (triplex, ΗΚΓ, ΤΕΣΤ ΚΟΠΩΣΗΣ, Ηolter κτλ), τότε σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρίας το παιδί μπορεί να αθληθεί. Σε όλες τις περιπτώσεις απαιτείται μακροχρόνια παρακολουθηση.