Μυοκαρδίτιδα σε παιδιά & εφήβους

Μυοκαρδίτιδα σε παιδιά & εφήβους

ΜΥΟΚΑΡΔΙΤΙΔΑ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ- ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΟΥΝ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΙ

Η μυοκαρδίτιδα είναι μια φλεγμονώδης νόσος του μυοκαρδίου, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή μυοκαρδιοπάθεια ή και αιφνίδιο θάνατο.

                                    ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ

Η μυοκαρδίτιδα μπορεί να προκληθεί από μια ποικιλία μολυσματικών οργανισμών, αυτοάνοσων διαταραχών και εξωγενών παραγόντων, σε ασθενείς όμως με ανάλογη γενετική προδιάθεση. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

  • ΙΟΥΣ ( Εντεροίός, αδενοιός, παρβοιοί, ιοί coxackie, o ιός της γρίπης, ο ίός Epstein-Barr και πολλοί άλλοι )
  • ΒΑΚΤΗΡΙΑ ( στρεπτόκοκκοι, μυκοπλασμα, βάκιλος της φυματίωσης κτλ)
  • ΠΑΡΑΣΙΤΑ & ΜΥΚΗΤΕΣ (τοξόπλασμα, λεισμάνια, κάντιντα  κτλ)
  • ΦΑΡΜΑΚΑ (χημειοθεραπείες, αντιεπιληπτικά κτλ)
  • ΧΗΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ & ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ ( αρσενικό, μόλυβδος, κοκαΐνη κτλ)
  • ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΕΙΣ ΝΟΣΟΙ (Ν Kawasaki, κολλαγονώσεις κτλ)

….και κάποια άλλα σπανιότερα αίτια

Στα περισσότερα περιστατικά η αιτία είναι άγνωστη- (τα περιστατικά αυτά ταξινομούνται ως ‘ ιδιοπαθή’). Στα παιδιά  τα ιδιοπαθή περιστατικά μπορεί να φτάνουν μέχρι και το 80%. Στα ιδιοπαθή αυτά περιστατικά όμως, η ιογενής αιτιολογία είναι πολύ συχνά ύποπτη(έχει προηγηθεί ιογενής λοίμωξη). Αυτό είναι βέβαια δύσκολο να αποδειχθεί στην καθημερινή κλινική πράξη, ακόμη και με εξειδικευμένες τεχνικές και μελέτες. Μελέτες σε ασθενείς με ιδιοπαθή διατατική μυοκαρδιοπάθεια βρήκαν στοιχεία  ιικών σωματιδίων σε δείγματα μυοκαρδιακής βιοψίας έως και στα 2/3 των ασθενών!

 

                         ΠΩΣ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ – ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ  & ΣΗΜΕΙΑ

Η μυοκαρδίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί με ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων και σημείων, πράγμα που την καθιστά δύσκολη αρκετές φορές στη διάγνωση. Ετσι, σε κάποιες περιπτώσεις  χρονίων μορφών της νόσου, τα συμπτώματα είναι πολύ ήπια και η νόσος διαδράμει ύπουλα και διαφεύγει της προσοχής, προκαλώντας φλεγμονή και βλάβη στο μυοκάρδιο.

Είναι δυνατό επίσης να διαφύγουν και  περιπτώσεις οξείας μυοκαρδίτιδας καθώς <κρύβονται> πίσω από τα συμπτώματα της υποκείμενης ίωσης ή της συστηματικής πάθησης. Ετσι για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να έχει ιογενή μυοκαρδίτιδα από ιο coxackie και στην αρχή της νόσου να παρουσιάζει πυρετό, μυϊκούς πόνους και κατάπτωση, συμπτώματα τα οποία προκαλούνται και από την μυοσίτιδα που μπορεί να προκαλέσει επίσης ένας τέτοιος μυοτροπικός ιός.

Ο θωρακικός πόνος μπορεί να υπάρχει, είναι συνήθως έντονος και αρκετές φορές σημαίνει συμμετοχή και του περικαρδίου( μυοπερικαρδίτιδα), η οποία μάλιστα έχει και καλύτερη πρόγνωση για τον ασθενή. Βέβαια και  η αμιγής μυοκαρδίτιδα μπορεί να έχει θωρακικό πόνο ο οποίος μάλιστα μπορεί να εκδηλωθεί με εικόνα ανάλογη με αυτή του εμφράγματος του μυοκαρδίου σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες.

Δυστυχώς, ένα ποσοστό των ασθενών θα παρουσιάσει συμπτώματα και σημεία καρδιακής ανεπάρκειας (έντονη δύσπνοια με την κόπωση, οιδήματα κτλ) και αυτοί αργότερα θα έχουν κακή πορεία(μεταμόσχευση κτλ).

Σε ένα πολύ μικρό ποσοστό ασθενών η μυοκαρδίτιδα θα έχει ως πρώτη εκδήλωση δυστυχώς τον αιφνίδιο θάνατο. Σε μια νεκροτομική σειρά ασθενών ηλικίας  < 30 ετών , που πέθαναν αιφνιδίως χωρίς να υπάρχει γνωστή καρδιακή νόσος, η μυοκαρδίτιδα ήταν υπεύθυνη για το 22% των περιπτώσεων θανάτου.

                         ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΚΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η πρόγνωση και η πορεία της μυοκαρδίτιδας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Η βαρύτητα των κλινικών συμπτωμάτων είναι ένας από αυτούς καθώς οι πιο πολλοί από αυτούς που παρουσιάζουν πολύ ήπια ή και καθόλου συμπτώματα έχουν αυτοπεριοριζόμενη νόσο και καλή πορεία με πλήρη  ίαση. Αντιθέτως, ασθενείς με βαρέα συμπτώματα έχουν πιο πολλές πιθανότητες να αναπτύξουν αργότερα καρδιακή ανεπάρκεια. Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με κεραυνοβόλο μυοκαρδίτιδα(fulminant myocarditis), οι οποίοι αν επιβιώσουν της αρχικής  δύσκολης φάσης μετά συνήθως έχουν πλήρη αποκατάσταση της καρδιακής λειτουργίας. Επίσης όπως προαναφέρθηκε, οι ασθενείς με οξεία μυοπερικαρδίτιδα παρουσιάζουν πολύ  καλή πορεία αν στην αρχή έχουν ήπια ή καθόλου επηρεασμένη αριστερά κοιλία και προεξάρχοντα συμπτώματα περικαρδίτιδας.

Επίσης οι ασθενείς που θα παρουσιάσουν αποκατάσταση  των καρδιολογικών εξετάσεων (ΗΚΓ, TRIPLEX ΚΑΡΔΙΑΣ & ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΡΔΙΑΣ) έχουν πολύ καλή πορεία. Από μελέτες που έχουν γίνει πιστεύεται ότι το 1-5% των ασθενών με οξεία ιογενή λοίμωξη θα έχουν κάποια μορφή μυοκαρδιακής συμμετοχής. Από αυτούς το 70% θα έχει πλήρη ίαση

Για το υπόλοιπο 30% δεν υπάρχει κάποια ειδική θεραπεία. Ανάλογα με τα συμπτώματα υπάρχουν γενικά υποστηρικτικά μέτρα για την αντιμετώπιση των αρρυθμιών και της καρδιακής ανεπάρκειας. Ειδική θεραπεία υπάρχει σε κάποιες  λίγες περιπτώσεις (αντιικά φάρμακα, ανοσοκατασταλτικά κτλ) χωρίς όμως θεαματικά αποτελέσματα.

                         ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ  ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΙ & ΓΟΝΕΙΣ

Θα πρέπει να τονιστεί ξανά ότι η μυοκαρδίτιδα μπορεί να είναι μια ύπουλη νόσος και αυτό που απαιτείται από τους επαγγελματίες υγείας και τους γονείς είναι αυξημένη επαγρύπνηση στα ακόλουθα σημεία.

  • Το παιδί παρουσιάζει συμπτώματα & σημεία καρδιακής νόσου κατά την πορεία της ίωσης
  • Ενώ η λοίμωξη έχει παρέλθει το παιδί ή ο έφηβος εμφανίζεται νωθρό ή με ανεξήγητη δύσπνοια στην κόπωση
  • Ενώ η λοίμωξη έχει παρέλθει  το βρέφος σταματάει να τρώει και εμφανίζει ανεξήγητη υπνηλία ή ευερεθιστότητα

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις είναι απαραίτητο να γίνει παιδοκαρδιολογικός έλεγχος. Τελειώνοντας θα πρέπει να αναφέρουμε ότι για τα παιδιά & τους εφήβους με μυοκαρδίτιδα απαγορεύεται η άθληση για τουλάχιστο 6 μήνες. Εάν μετά την παρέλευση του εξαμήνου ο εργαστηριακός απεικονιστικός έλεγχος είναι φυσιολογικός (triplex, ΗΚΓ, ΤΕΣΤ ΚΟΠΩΣΗΣ, Ηolter κτλ), τότε σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρίας το παιδί μπορεί να αθληθεί. Σε όλες τις περιπτώσεις απαιτείται μακροχρόνια παρακολουθηση.

 

Καρδιολογικές παθήσεις στα έμβρυα

Καρδιολογικές παθήσεις στα έμβρυα

                    ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΕΣ  ΠΑΘΗΣΕΙΣ  ΣΤΑ ΕΜΒΡΥΑ

Οι συγγενείς καρδιοπάθειες είναι μια κατηγορία καρδιολογικών παθήσεων , τις οποίες ένας άνθρωπος  φέρει από την γέννησή του. Στην πραγματικότητα όμως, σχεδόν όλες έχουν ξεκινήσει ήδη από την εμβρυική μας ζωή. H τεχνολογική τελειοποίηση των μηχανημάτων υπερήχων μας έδωσε τη δυνατότητα τα τελευταία  χρόνια να μπορούμε να ερευνούμε τις ανατομικές ή και λειτουργικές ανωμαλίες στην καρδιά του εμβρύου από τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης.

ΣΕ  ΠΟΙΕΣ  ΓΥΝΑΙΚΕΣ  ΣΥΣΤΗΝΕΤΑΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ

Επειδή για την εξέταση αυτή απαιτούνται απαραίτητα εξειδικευμένος μηχανισμός υπερήχων και γιατρός  με εξειδικευμένες γνώσεις, έχουν καθοριστεί κριτήρια με βάση τα οποία μια εγκυμοσύνη καθορίζεται σαν εγκυμοσύνη υψηλού κινδύνου για ύπαρξη καρδιοπάθειας στο έμβρυο και τα οποία καθορίζουν και την ένδειξη για να γίνει λεπτομερής καρδιολογική εξέταση. Τα κριτήρια αυτά περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

  • Υποψία για ύπαρξη καρδιακής ανωμαλίας στις συνήθεις εξετάσεις με υπερήχους στην εγκυμοσύνη. Ετσι για παράδειγμα, η ανίχνευση αυξημένης αυχενικής διαφάνειας ή ύποπτα ευρήματα τόσο κατά τον Α επιπέδου όσο και Β επιπέδου υπέρηχο, αποτελούν ισχυρές ενδείξεις.
  • Υπαρξη ιστορικού Συγγενούς Καρδιοπάθειας σε πρώτου βαθμού συγγενή (μητέρα, αδέλφια)
  • Παθήσεις στην μητέρα που πιθανό να επηρεάσουν το έμβρυο ( σακχαρώδης διαβήτης, αυτοάνοσα νοσήματα κτλ)
  • Ανίχνευση άλλων ανωμαλιών στο έμβρυο όπως νεφρικών, σκελετικών κλπ
  • Λήψη από την μητέρα φαρμάκων ή άλλων τερατογόνων ουσιών όπως λίθιο, αλκοόλ κτλ
  • Ανίχνευση αρρυθμιών στην καρδιά του εμβρύου (βραδυαρρυθμίας ή ταχυαρρυθμίας)
  • Ύπαρξη χρωμοσωματικών ανωμαλιών στο έμβρυο

 

ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ

Η εξέταση πραγματοποιείται συνήθως  μεταξύ 19ης και 22ης εβδομάδας όταν η διάπλαση της καρδιάς του εμβρύου έχει προχωρήσει σε βαθμό που τα ευρήματα είναι αξιόπιστα. Σε κάποιες περιπτώσεις κυήσεων πολύ υψηλού κινδύνου, μπορεί να γίνει και μεταξύ 11ης και 15ης εβδομάδας με την χρήση δια κολπικής κεφαλής υπερήχων, αλλά περιορίζεται στην ανίχνευση πολύ λίγων και συγκεκριμένων ανωμαλιών. Επίσης η εξέταση μπορεί να γίνει και σε εβδομάδες μετά την 22η για στενή παρακολούθηση ανωμαλιών πριν τον τοκετό. Στην μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών η εξέταση είναι πολύ αξιόπιστη και η δυνατότητα ανίχνευσης των σοβαρών ανωμαλιών είναι πολύ υψηλή

 

ΠΟΙΑ ΒΟΗΘΕΙΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΣΤΟ  ΖΕΥΓΑΡΙ

Η προγεννητική εξέταση μπορεί να βοηθήσει στους εξής τομείς:

  1. Tα ζευγάρια στα οποία προηγήθηκε εγκυμοσύνη με σοβαρή καρδιοπάθεια στο παιδί τους διακατέχονται από μεγάλο άγχος για την πιθανότητα να συμβεί το ίδιο και σε επόμενη εγκυμοσύνη. Η προγεννητική εξέταση μπορεί σε μεγάλο βαθμό να καθησυχάσει τις ανησυχίες αυτές από τα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης.
  2. Εάν ανιχνευθεί πολύ σοβαρή καρδιαγγειακή ανωμαλία συνοδευόμενη μάλιστα και από σύνδρομα (π.χ Down), είναι πιθανό το ζευγάρι να προχωρήσει εγκαίρως σε διακοπή της κύησης
  3. Αν ανιχνευθεί κάποια ανωμαλία και αποφασιστεί η συνέχιση της εγκυμοσύνης ,τότε προσφέρεται η δυνατότητα να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα οργανωμένα και γρήγορα μόλις γεννηθεί το παιδί

Επίσης πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ο υπέρηχος της καρδιάς του εμβρύου  είναι     μια   εξέταση εντελώς ανώδυνη  και εντελώς ακίνδυνη για τη μητέρα και το έμβρυο όσες φορές και να επαναληφθεί.

Καρδιολογικά προβλήματα στα παιδιά – Συμπτώματα & σημεία

Καρδιολογικά προβλήματα στα παιδιά – Συμπτώματα & σημεία

Αρκετές φορές οι καρδιολογικές παθήσεις( συνήθως οι λιγότερο σοβαρές) στα παιδιά διαδράμουν χωρίς συμπτώματα. Παρόλα αυτά υπάρχουν συμπτώματα και σημεία τα οποία οι γονείς θα πρέπει να τα ξέρουν ώστε να απευθυνθούν στον παιδίατρο τους, καθώς αυτά μπορεί να υπάρχουν και στα καρδιολογικά νοσήματα.

Ποια είναι τα συμπτώματα και τα σημεία που παρουσιάζουν τα παιδιά με καρδιολογικές παθήσεις? Κατά την βρεφική ηλικία ο γονιός πρέπει να είναι σε ετοιμότητα να αναγνωρίσει τα ακόλουθα συμπτώματα.

  • Το βρέφος κουράζεται εύκολα κατά την σίτιση (πχ αποκοιμάται εύκολα πριν την ολοκλήρωση του γεύματος)
  • Ιδρώτες στο κεφάλι ιδιαίτερα κατά την σίτιση
  • Πολύ γρήγορες αναπνοές για αρκετή ώρα όταν το βρέφος ξεκουράζεται ή κοιμάται
  • Μελανό χρώμα του δέρματος
  • Φτωχή αύξηση βάρους
  • Το βρέφος κοιμάται πολύ, δεν είναι ζωηρό ή παιγνιδιάρικο
  • Συχνά είναι εκνευρισμένο και δεν ηρεμεί εύκολα
  • Το πρόσωπο του είναι φουσκωμένο όπως και τα χέρια ή τα πόδια

Κατά την παιδική ηλικία. Όπως αναφέρθηκε και πριν μερικά παιδιά με καρδιοπάθεια μπορεί να μην έχουν αρχικά καθόλου συμπτώματα. Αργότερα τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

 

  • Το παιδί λαχανιάζει έντονα ενώ παίζει
  • Δύσκολα ακολουθεί τους συνομήλικους στο παιγνίδι
  • Κουράζεται πολύ εύκολα ή κοιμάται πολύ
  • Κατά την διάρκεια έντονης άσκησης μελανιάζει
  • Συχνά κρυολογήματα και ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος
  • Αργή ανάπτυξη και αργή απόκτηση βάρους ή φτωχή όρεξη
  • Πόνος στο στήθος κατά την διάρκεια της άσκησης και δυνατούς χτύπους στο στήθος

Αν το παιδί έχει δύο ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα μιλήστε με τον παιδίατρο σας για να σας παραπέμψει για καρδιολογική εξέταση. Δεν σημαίνει ότι το παιδί έχει κάποιο καρδιολογικό πρόβλημα καθώς αρκετές εξωκαρδιακές καταστάσεις και παθήσεις δίνουν παρόμοια συμπτώματα και σημεία, όμως  μια καρδιολογική διερεύνηση πρέπει να γίνει από τον εξειδικευμένο γιατρό.

Καρδιακά φυσήματα σε παιδιά και ενήλικες – Πρέπει να φοβόμαστε;

Καρδιακά φυσήματα σε παιδιά και ενήλικες – Πρέπει να φοβόμαστε;

Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι ασθενείς και κυριως οι γονείς αγχώνονται και φοβούνται όταν ο παιδίατρος  ή ο παθολόγος τους ανακοινώσει ότι διαπίστωσε κάποιο φύσημα και τους συστήνει να το ψάξουν. Τις  περισσότερες φορές όμως  άδικα ανησυχούν καθώς δεν υπάρχει κάποια καρδιολογική πάθηση.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΑΡΔΙΑΚΟ ΦΥΣΗΜΑ:
Το καρδιακό φύσημα δεν είναι πάθηση αλλά ήχος . Είναι ένα ακροαστικό φαινόμενο  δηλαδή ένας θόρυβος, που ακούγεται  όταν ο γιατρός βάλει τα ακουστικά του στο θώρακα του παιδιού. Είναι ένας ιδιαίτερος ήχος ( ακούγεται σαν να φυσάει κάποιος μέσα από ένα σωλήνα γιαυτό και ονομάστηκε φύσημα!).

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΙΕΣ ΤΟΥ ΦΥΣΗΜΑΤΟΣ:
Κατ ‘αρχήν πρέπει να αναφέρουμε ότι υπάρχουν πολλά είδη φυσημάτων (περισσότερα από 10). ΟΙ αίτιες είναι είτε ΕΞΩ-ΚΑΡΔΙΑΚΕΣ  είτε ΚΑΡΔΙΑΚΕΣ.   Τα  εξωκαρδιακά αίτια είναι πάρα πολλά. Έτσι για παράδειγμα αναφέρουμε τον  πυρετό, το stress, τις λοιμώξεις, την αναιμία, τα θυρεοειδικά προβλήματα κτλ. Τα καρδιολογικά αίτια είναι συνήθως κάποια  <<κατασκευαστική>> ανωμαλία όπως μια στεγνωμένη βαλβίδα ή μια τρύπα στην καρδιά

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΟΥΜΕ?
Τα περισσότερα φυσήματα στα παιδιά είναι αθώα. Δηλαδή, δεν προέρχονται από κάποια καρδιολογική πάθηση αλλά από την κίνηση του αίματος μέσα στην καρδιά, Το αίμα είναι ένα υγρό (σαν το νερό) και όταν κινείται μέσα στα αγγεία της καρδιάς , τα οποία είναι σωλήνες, παράγει ένα ήχο παρόμοιο με αυτόν που παράγει το νερό όταν περνά μέσα από ένα σωλήνα.  Έτσι, όταν ένα παιδί βρίσκεται μπροστά στον παιδίατρο  φοβάται, δυσανασχετεί  και τότε   η καρδιά του παράγει ένα τέτοιο αθώο φύσημα,  το οποίο δεν προέρχεται από πάθηση αλλά από τον φόβο του παιδιού.  Επίσης, όταν το παιδί έχει λοίμωξη με πυρετό ή είναι αφυδατωμένο,  πάλι η καρδιά του δουλεύει πιο γρήγορα και δημιουργεί ένα τέτοιο αθώο φύσημα.  Θα πρέπει λοιπόν να ξέρουν οι γονείς ότι τα περισσότερα φυσήματα προέρχονται  από τέτοιες εξωκαρδιακές καταστάσεις και όχι από καρδιολογικές παθήσεις. Επειδή λοιπόν, δεν προέρχονται από καρδιολογικές παθήσεις , δεν έχουν καμία απολύτως σημασία για το  παιδί! Όλα τα παιδιά θα παρουσιάσουν τέτοια αθώα φυσήματα  σε κάποια στιγμή της παιδικής τους ηλικίας! Παρόλα αυτά όταν ο παιδίατρος κρίνει ότι ένα φύσημα πρέπει να διερευνηθεί, τότε, χωρίς ιδιαίτερο άγχος, πρέπει να προγραμματίσουν επίσκεψη στον ειδικό ιατρό  για να διευκρινιστεί αν πράγματι το φύσημα είναι αθώο ή υποκρύπτει κάποια πάθηση.

ΠΟΙΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΦΥΣΗΜΑ ? ΕΙΝΑΙ ΣΟΒΑΡΕΣ?
Είναι  σημαντικό  να  καταλάβουν οι γονείς ότι ακόμα και αν βρεθεί κάποια καρδιολογική πάθηση αυτή συνήθως δεν είναι σοβαρή. Κάποιες   <τρύπες > στην καρδιά και κάποιες στενώσεις  βαλβίδων είναι οι πιο συχνές καρδιολογικές παθήσεις που εκδηλώνονται με παθολογικό  φύσημα. Τα φυσήματα των παθήσεων είναι διαφορετικά από τα αθώα, ενώ η πάθηση που τα προκαλεί συνήθως αντιμετωπίζεται με την καθοδήγηση του ειδικού και σπάνια επηρεάζει την ποιότητα ζωής του παιδιού.

Οι σοβαρές συγγενείς καρδιοπάθειες στα παιδιά ,έχουν πολύ περισσότερα συμπτώματα και όχι απλά και μόνο ένα παθολογικό φύσημα.  (σοβαρή κυάνωση, ανεξήγητη δύσπνοια κτλ, για τα οποία θα αναφερθούμε σε επόμενο άρθρο στο site μας)     

Συμπερασματικά, ένα φύσημα στο παιδί μας δεν είναι κάτι το οποίο πρέπει να μας τρομάξει. Πρέπει όμως ,σε συνεργασία με τον παιδίατρο, να γίνει  η πλήρης διερεύνηση  από τον ειδικό  σε κάποια στιγμή της παιδικής ηλικίας.